Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, tiền thân là Trường Đại học Sư phạm Việt Bắc được thành lập vào mùa thu năm 1966 dưới tán lá rừng xanh đại ngàn thuộc xóm Na Hoàn, xã Vinh Quang, huyện Đại Từ, tỉnh Bắc Thái( nay là xã Phú Lạc, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên). Lúc bấy giờ là thời kỳ cao điểm của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, khi mà đế quốc Mỹ điên cuồng ném bom, mở rộng chiến tranh phá hoại miền Bắc bằng không quân, đất nước ta đang bị chia cắt, cả nước đang tập trung sức người, sức của “tất cả vì miền Nam ruột thịt, tất cả để đánh thắng giặc Mỹ xâm lược”.

Nhà văn hoá xóm Na Hoàn, xã Phú Lạc ngày nay:

      Trong hoàn cảnh đầy cam go và thử thách ấy, sự ra đời Trường tại vùng chiến khu xưa có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với sự nghiệp giáo dục - đào tạo cũng như công cuộc đấu tranh bảo vệ và xây dựng Tổ quốc. Trường được thành lập nhằm đáp ứng nhu cầu cấp thiết trong việc đào tạo giáo viên cấp III (nay là giáo viên THPT) cho đồng bào dân tộc các tỉnh miền núi, trung du phía Bắc. Ngày 31-10-1966, Nhà trường đã tổ chức khai giảng khóa học đầu tiên tại địa điểm ban đầu ở hai xã: Vinh Quang (nay là xã Phú Lạc) và xã Đức Lương. Tại đây, lớp sinh viên khóa I của Nhà trường đã học tập và tốt nghiệp.

      Ông Lý Văn Đề, xóm Đất Đỏ, xã Đức Lương, nguyên là cán bộ làm công tác chăm sóc sức khỏe cho cán bộ, sinh viên của Trường kể về những ngày lịch sử: Khi mới thành lập, Trường có 7 khoa là: Toán, Lý, Hóa, Sinh, Văn, Sử, Địa. Các khoa cũng không tập trung mà nằm dải dọc theo các xóm: Na Hoàn, Trại Tre, Đồng Tiến, Văn Giang của xã Vinh Quang và Tiền Phong, Mon Đình, Đình Giữa của xã Đức Lương. Cơ sở vật chất không có, cán bộ, giáo viên vừa làm công tác giảng dạy, học tập vừa làm kinh tế, lại vừa phải đốn cây rừng, lá cọ dựng lán làm lớp học trên các ngọn đồi, từng bước xây dựng cơ sở vật chất.

       Sau 4 khóa đào tạo, đến cuối năm 1970, Trường chuyển về địa điểm hiện nay là phường Quang Trung (T.P Thái Nguyên). Nửa thế kỷ đã trôi qua, đến nay, những dấu tích của các lớp học xưa vẫn còn. Hằng năm, các thế hệ giáo viên, sinh viên Trường Đại học Sư phạm vẫn về đây để cùng nhau ôn lại truyền thống lịch sử của Nhà trường, những tháng năm lịch sử của đất nước.

       Địa điểm thành lập Trường Đại học Sư phạm Viêt Bắc tại xóm Na Hoàn đã được đưa vào danh mục kiểm kê di tích lịch sử văn hoá của Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên; được chính quyền địa phương xã Phú Lạc quan tâm, định hướng phát triển./.